Trích Lời giới thiệu của Lại Nguyên Ân: “Sự nhận định về Khổng giáo, ở Phan Khôi, như ta sẽ thấy qua mấy bài viết cuối những năm 1930, càng với thời gian càng trở nên sâu sắc. Ông đã từng là nhà nho, từng “nằm trong chăn...” để dư biết trong đó chứa đựng những gì, tuy rất hiếm người trong giới nhà nho có được tầm nhìn tầm nghĩ và sự phản tỉnh mạnh mẽ như ông. Chính ông đã tố cáo thói tật cố chấp, thiếu khoan dung (anti-tolérance) của giới nhà nho trong đời sống, nhất là đời sống văn hóa tư tưởng – trái hẳn giáo điều Nho giáo về “trung thứ”. Chính ông đã rút ra kết luận phổ quát về sự thù địch của nho gia với nguyên lý dân chủ của sự tổ chức và vận hành xã hội, bởi, – như ông đọc ra qua cả hệ thống học thuyết cổ truyền lẫn một vài chứng nghiệm thời sự chính trị quốc tế đương thời, – Nho giáo chính là học thuyết tôn sùng và biện hộ cho chế độ quân chủ chuyên chế; người theo Nho giáo tìm thấy lẽ sống, tìm thấy chỗ đứng của mình chính là trong cơ chế quan liêu quân chủ chuyên chế.

Trong một số bài viết sau năm 1945, Phan Khôi đề cập một số khía cạnh mà trước kia ông mới chỉ lướt qua, ấy là nỗ lực của các nhà nho Việt Nam nhằm vượt qua những giới hạn của các giáo điều Nho giáo, nêu lên hướng xử lý nhân bản cho một số vấn đề xã hội và con người. Khía cạnh tích cực trong tác phẩm và hành trạng những nhà nho là danh nhân Việt Nam như Nguyễn Du, Nguyễn Đình Chiểu, đã được Phan Khôi luận chứng với sức thuyết phục khá lớn. Các bài Phan Khôi viết liên quan đến Khổng giáo, phần lớn là loại bài nghị luận với khuôn khổ dài ngắn khác nhau. Các bài đưa vào sưu tập này đều giữ nguyên bút danh cụ thể mà Phan Khôi ký dưới mỗi bài khi đưa đăng báo, như: Chương Dân, C.D., Khải Minh, Thông Reo, T.R., Phan Khôi, P.K.

Đây là một sưu tập chuyên đề dành cho bạn đọc rộng rãi, vì vậy, người biên soạn đã lược qua khá nhiều ghi chú chi tiết về tình trạng văn bản các tác phẩm”.

Minh Khai trân trọng giới thiệu