Là một trong những nhân vật huyền thoại của chiến tranh Việt Nam, nhưng rất nhiều năm sau chiến tranh, cuộc đời của ông vẫn là những bí mật. Năm 2002, cuốn sách Phạm Xuân Ẩn - tên người như cuộc đời", của nhà văn Nguyễn Thị Ngọc Hải được xuất bản đã gây nên rất nhiều rung động trong dư luận vì lần đầu tiên những bí mật về nhà tình báo lỗi lạc được hé mở. Cuốn sách của tác giả Nguyễn Thị Ngọc Hải được công bố đã mở màn cho sự tập trung của giới truyền thông đối với nhân vật Phạm Xuân Ẩn, bởi ngay sau đó đã có hàng loạt các bài báo, các tác phẩm trong nước và quốc tế viết về nhà tình báo Việt Nam, thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn. Một trong những tác phẩm đã thu hút được sự quan tâm đặc biệt của độc giả đó là tác phẩm Perfect Spy “Điệp viên hoàn hảo” được xuất bản tại Mỹ tháng 4/2007 và được NXB Thông tấn xuất bản bản tiếng Việt tháng 10/2007 tác giả Larry Berman

Trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam, Phóng viên tạp chí Time Phạm Xuân Ẩn làm bạn với mọi nhân vật có thế lực ở Sài Gòn, bao gồn cả các nhà báo như David Halberstam và Neil Sheehan, các nhà lãnh đạo của CIA như William Colby và Đại tá huyền thoại Edward Lansdale – đấy là chưa kể đến các nhân vật có tầm ảnh hưởng nhất của quân đội và chính quyền Sài Gòn. Không một ai trong số những người này nghi ngờ, dù chỉ đoán rằng Phạm Xuân Ẩn còn cung cấp cả các tin tình báo chiến lượng cho Hà Nội, bí mật chuyển vào trong rừng cả những bức điện viết bằng mực bí mật mắt thường không nhìn thấy được đựng trong vỏ trứng. Những báo cáo sớm của ông chính xác đến mức Đại tướng Võ Nguyên Giáp có lần nói đùa rằng “Giờ đây, chúng ta có mặt cả trong phòng chiến tranh của Mỹ”. Trong hơn 20 năm, Phạm Xuân Ẩn sống trong sự nói dối nguy hiểm vậy mà không ai biết điều đó, bởi vì ông giỏi trong cả hai nghề của mình....

Trong nhiều tác phẩm thì sức hấp dẫn thường đến ở những tình tiết, cũng như những con người được hư cấu nhưng ở đây trong tác phẩm Điệp viên hoàn hảo của giáo sư Larry Berman thì sức hấp dẫn lại đến từ con người thực những tình tiết có thực của nhân vật và sự thật còn lạ hơn và hấp dẫn hơn là hư cấu. Những nhân vật nổi tiếng thường chinh phục người khác bằng tài năng của chiến công, nghị lực và sức tỏa sáng từ phẩm chất của họ. Nhưng với Phạm Xuân Ẩn, hình như là một ngoại lệ. Trang bìa của cuốn sách được trình bày giản dị, với hình ảnh của nhà tình báo - thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn ở góc trái của cuốn sách đã cho chúng ta cảm nhận về một con người Việt Nam rất đỗi bình thường, thật khó phát hiện điều gì ẩn chứa bên trong. Trong chiến tranh thì những người ở phía bên kia khi tiếp xúc với ông thường có những nhận xét về ông là một người “khiêm nhường, đầy cá tính - một người mà chưa bao giờ, dù chỉ một lần tỏ ra kiêu ngạo của kẻ thắng trận” (*tr. 15). hay những nhà báo Mỹ nhận xét là một đồng nghiệp hào phóng, nhẹ nhàng, tế nhị” (*tr. 267). Còn bản thân ông chỉ luôn coi mình là một điệp viên may mắn với bí danh X6 chỉ là một mắt xích nhỏ trong cả một mạng lưới tình báo H63.

Dưới ngòi bút của Larry Berman, con người Phạm Xuân Ẩn đã được thể hiện sống động gắn liền với sự vĩ đại của những chiến công to lớn, sự dung dị, gần gũi trong các mối quan hệ đời thường, là tính chất anh hùng đi liền với gian khổ hy sinh âm thâm của nghề tình báo, những bi kịch thậm chí day dứt của của cuộc đời riêng không thể chia sẻ. (*tr. 9). Cuốn sách cung cấp cho độc giả nhiều thông tin mới trong đó có cả những suy nghĩ, nhận xét riêng của tác giả. Tuy nhiên trong một cuộc trả lời phỏng vấn với báo chí giáo sư Larry Berman đã thừa nhận rằng không phải cuốn sách Điệp viên hoàn hảo đã nói hết được mọi chuyện trong cuộc đời ông Tướng Ẩn. Mỗi điệp viên đều có những bí mật và điều đó là để giữ bí mật cho ngành tình báo, cho những đồng đội của ông còn đang đứng trong bóng tối và hoạt động thầm lặng để bảo vệ cho cuộc sống bình yên hôm nay.

Nội dung của cuốn sách được gói gọn trong hai chữ “Chân thật”. Tác giả đã không quá lý tưởng một nhân vật anh hùng của cuộc chiến tranh mà đã để cho độc giả cảm nhận về con người rất đời thường luôn có những mâu thuẫn giằng xé, có những đau khổ mất mát... Cuốn sách cũng là những tư liệu qúi cho mỗi chúng ta tìm đọc để cảm nhận rõ hơn về hạnh phúc của hòa bình hôm nay.

Trân trọng giới thiệu