Tập tài liệu này vốn là “tài liệu Mật” của Sở Mật thám thuộc Phủ Toàn quyền Đông Dương lưu giữ tại Cục Lưu trữ Quốc gia trước năm 1945, nay được chúng tôi sử dụng làm tài liệu tham khảo lịch sử cận đại Việt Nam.

Vì là “tài liệu Mật” nên trước đây những người nghiên cứu lịch sử cận đại Việt Nam thật không dễ tiếp cận nguyên bản. Hơn nữa, tài liệu này lại được bảo quản dưới dạng micro film bằng tiếng Pháp, khiến việc tiếp cận càng khó khăn hơn. Do vậy mà mọi người muốn “quên” đi bản gốc mà không biết rằng đây là “một tập phóng sự” - tập “ký” có nhiều tư liệu lịch sử quý được các phóng viên thời sự ghi chép lại những sự kiện, những vấn đề nóng hổi tức thời của đất nước do nhân dân, nhân vật yêu nước chống Pháp tiến hành trong khoảng 20 năm đầu thế kỷ XX. Các tư liệu lịch sử được ghi chép dưới thể tài văn chương “phóng sự” một cách sinh động, hấp dẫn. Dẫu rằng đây cũng là viết về những cuộc nổi dậy, những phong trào chống thực dân Pháp, về Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, Đông Kinh nghĩa thục, Đông du, Thiên địa hội,... như nhiều tư liệu lịch sử khác; nhưng nếu đọc kỹ hơn tập “phóng sự” - “ký” này ta sẽ thấy cái đặc trưng riêng có ở đây. Cho nên, chúng tôi vẫn muốn bạn đọc tiếp xúc với tập tài liệu này để bổ sung thêm nhiều điều mới được phát hiện và mô tả cụ thể, tỉ mỉ, sống động.

Để có thể phổ biến rộng rãi các tài liệu này cho giới nghiên cứu, chúng tôi đã rất may mắn được bác Phan Văn Diên, người thông thạo ngoại ngữ, nhiệt tình giúp dịch ra tiếng Việt.

Minh Khai trân trọng giới thiệu