Theo chính sử: Sau khi Ngô Quyền mất (năm 944), Dương Tam Kha cướp ngôi vua của cháu gọi bằng cậu ruột là Ngô Xương Ngập. Trong triều xảy ra nhiều biến loạn, xung đột, tranh chấp làm cho chính quyền Trung ương suy yếu. Lợi dụng tình trạng đó, các thế lực phong kiến nổi dậy mỗi người hùng cứ một phương tranh chấp đánh phá nhau quyết liệt nhất là từ năm 965 khi chính quyền Trung ương tan rã. Đó là loạn mười hai sứ quân.

Mười hai sứ quân đó là:

- Kiều Công Hãn chiếm giữ Phong Châu (Bạch Hạc, Vĩnh Phú)

- Kiều Thuận chiếm giữ Hồi Hồ (Cẩm Khê, Vĩnh Phú)

- Ngô Nhật Khánh chiếm giữ Đường Lâm (Ba Vì, Hà Tây)

- Nguyễn Khoan chiếm giữ Tam Đái (Yên Lạc, Vĩnh Phú)

- Đỗ Cảnh Thạc chiếm giữ Đỗ Đặng Giang (Thanh Oai, Hà Tây)

- Lý Khuê chiếm giữ Siêu Loại (Thuận Thành, Hà Bắc)

- Nguyễn Thủ Tiệp chiếm giữ Tiên Du (Tiên Sơn, Hà Bắc)

- Lã Đường chiếm giữ Tô Giang (Văn Lâm, Hải Hưng)

- Nguyễn Siêu chiếm giữ Tây Phù Liệt (Thanh Trì, Hà Nội)

- Phạm Bạch Hổ chiếm giữ Đăng Châu (Bàn Động, Hải Hưng)

- Trần Lãm chiếm giữ Bố Hải Khẩu (Vũ Tiên, Thái Bình)

- Vua Ngô là Ngô Xương Xí cũng rút về chiếm giữ Bình Kiều (Triệu Sơn, Thanh Hóa).

Lãnh địa của mỗi sứ quân bằng khoảng một vài huyện ngày nay, các sứ quân xây thành đắp lũy thôn tính lẫn nhau gây ra biết bao đau khổ cho nhân dân, đi ngược lại nguyện vọng hòa bình thống nhất của dân tộc, nền độc lập vừa mới giành được đứng trước nguy cơ hiểm nghèo. Do đó, yêu cầu sống còn của cả dân tộc là phải giữ vững khối đoàn kết toàn dân, đòi hỏi phải chấm dứt cuộc nổi loạn của mười hai sứ quân, khôi phục quốc gia thống nhất. Người anh hùng dân tộc giương cao ngọn cờ thống nhất quốc gia và hoàn thành sứ mệnh thiêng liêng trước lịch sử là Đinh Bộ Lĩnh.

Đinh Bộ Lĩnh người làng Hoa Lư, là con người thông minh cương nghị có chí lớn, lúc đầu ông liên kết và đứng dưới cờ của sứ quân Trần Lãm. Trần Lãm chết, ông trở thành người cầm đầu một lực lượng vũ trang hùng mạnh, lần lượt đánh bại cái sứ quân khác. Đến năm 967, Loạn mười hai sứ quân được dập tắt, đất nước được thống nhất. Đây là thắng lợi của xu hướng thống nhất quốc gia, thắng lợi của tinh thần dân tộc và ý chí độc lập mạnh mẽ của nhân dân.

Minh Khai trân trọng giới thiệu